Z terenu Polski wyjechać mogły ponad dwa miliony osób, ale o bieżeństwie milczą podręczniki. Opowieść ocalają potomkowie bieżeńców. To historia, którą można opowiadać z wielu perspektyw: ludzi postawionych w ekstremalnej sytuacji, chłopów, których świat ginie na ich oczach, wreszcie – uchodźców, uciekinierów, ofiar kolejnych wojen. Aneta Prymaka-Oniszk opowie o swoje książce Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy”.
Lato 1915 roku Armia rosyjska pod naporem wroga wycofuje się z Królestwa Polskiego i zachodnich krańców Imperium. „Niemiec będzie babom cycki obcinał” – niesie się po wsiach. Spod Lublina, Chełma, Łomży, Ostrołęki, a nawet Warszawy obładowane wozy ruszają w głąb Rosji. Z obszarów na wschód od Białegostoku wyjeżdża nawet osiemdziesiąt procent mieszkańców. Wędrują w skwarze, bez wody i jedzenia. Niemieckie samoloty bombardują wojsko, nie szczędząc uciekinierów. Przy drogach zostają mogiły, część ciał leży niepogrzebana. Wybuchają epidemie. Masowo umierają dzieci.
-Bieżeńcy – tak po rosyjsku nazywają uciekinierów carskie władze – są rozwożeni po całej Rosji. Gdy we wsiach gdzieś na Syberii czy nad Donem z trudem budują nowe życie, wybucha rewolucja, niszcząc pozostałe filary „odwiecznego porządku”: carską władzę i religię. Bieżeńcy znowu ruszają w drogę, teraz w drugą stronę, do odrodzonego Państwa Polskiego. Powrót przynosi kolejne „końce świata” – mówi Jerzy Akielaszek ze Stowarzyszenia Głogowska Edukacja Kresowa.
Do Głogowa przyjedzie Aneta Prymaka-Oniszk – dziennikarka, publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Polityce”, „NationalGeographic”, kwartalniku „Karta”. Jej debiutancka książka „Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy” (2016, Wydawnictwo Czarne) zdobyła Nagrodę Literacką Prezydenta Miasta Białegostoku im. Wiesława Kazaneckiego za najlepszą książkę 2016 roku oraz Nagrodę Książki Roku 2016 Warszawskiej Premiery Literackiej. Została również nominowana do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy w kategorii „proza” oraz do Nagrody Historycznej POLITYKI i Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego. Znalazła się w finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. Współuczestniczyła w tworzeniu Centrum Nauki Kopernik; była rzeczniczką prasową podczas budowy i otwierania instytucji. Od 2014 roku prowadzi stronę internetową biezenstwo.pl. Pochodzi z Knyszewicz (woj. białostockie), aktualnie mieszka w Warszawie.
Spotkanie z pisarką odbędzie się 17 maja o godz. 18 w Miejskiej Bibliotece Publicznej przy ul. Jedności Robotniczej.
